Het verhaal van een KLOSSER (deel 1)

Het kleuteronderwijs anno 2021.

Hoe zal ik beginnen; waarmee is het kleuteronderwijs begonnen? Dat is uiteraard allemaal terug te vinden in de media, maar ik begin mijn verhaal vanaf het moment dat ik de opleiding tot kleuterleidster begon. Dat was in het jaar 1978. Het was een knusse opleiding waar een deel van de docenten nog bestond uit zusters die daarvoor waren opgeleid. Om toegelaten te worden tot deze opleiding kreeg je een aantal opdrachten. Zo moesten we kunnen aantonen dat we vocaal voldoende in staat waren samen met de kinderen te zingen en hun te begeleiden op de blokfluit. Ik herinner me nog dat ik het lied “boer wat zeg je van mijn kippen” heb gezongen. Ondanks dat ik het bespelen van een blokfluit voldoende beheerste ( ik was inmiddels een gevorderde trompetspeler dus voldoende onderlegd met het lezen van noten etc.) en vocaal ook niet de slechtste was, was het een spannend moment. Enfin, het is me allemaal goed afgegaan en ik kreeg te horen dat ik werd toegelaten tot de opleiding.
Het eerste jaar van de opleiding kregen we een stageadres toegewezen. Gek genoeg kan ik mij van die eerste dag niet meer herinneren wat er allemaal op mij afkwam, maar wel welke kleding ik droeg. Het was een overhemd van mijn vader dat ik had bewerkt en omgetoverd tot een modern (in mijn ogen althans) kledingstuk; kraag eraf en onderaan een zoom voldoende ruim om er een elastiek doorheen te halen. Wat was ik daar trots op.
Het omgaan met kinderen was mij niet geheel vreemd. Ik had jaren daarvoor een oppasadres en genoot van deze kinderen. Ze hoorden helemaal bij mij, maar een volle klas was toch weer even anders. Ik was niet iemand die graag op de voorgrond trad. Ik was eerder te bescheiden en inmiddels had ik ook geleerd dat alles waar ‘te “ voor stond niet positief was. Ik kwam per slot van rekening ook maar uit een dorp en keek op tegen alles en iedereen die uit de stad kwam. Mijn eerste stageplaats was (in mijn ogen) in de stad.

De kleuterschool bestond uit drie kleuterlokalen en een speelzaal. Mijn stagebegeleidster ben ik ook niet vergeten. Zij was al op leeftijd en in tegenstelling tot wat ik van mijn klasgenoten hoorde had ik louter een professionele band met haar. Ze was streng bij het beoordelen van mijn opdrachten, maar daardoor heb ik veel van haar geleerd.
Het eerste jaar van de opleiding was ik ‘geen ster’, zoals je dat nu zou zeggen. Mijn voorbereidingen en opzet van activiteiten waren prima, maar mijn bescheidenheid en verlegenheid maakten het voor mij niet echt gemakkelijk. Vertellen ging monotoon en ik was binnen enkele minuten klaar met het verhaal. Elke stagedag was het weer worstelen om tot het gewenste resultaat te komen; de kinderen boeien, enthousiasmeren, maar ook iets overdragen; het was een hele klus. Als tip kreeg ik van mijn begeleidster mee om meer achter de poppenkast te oefenen. Dat heb ik dan ook gedaan. Het gebruik maken van meerdere stemmen kon ik zo onopvallend oefenen. Aan het einde van het eerste leerjaar moest je voor praktijk een voldoende halen. Was dat een onvoldoende dan kon je de opleiding verlaten. Je begrijpt dat elk praktijkbezoek van een docent voor mij zenuwslopende momenten waren, maar ik heb het gehaald en wat was ik blij! Het vertellen van verhalen ging me steeds beter af en er werden vanuit de opleiding meerdere competenties van mij gezien die van belang waren om door te studeren voor kleuterjuf.

Uitstapje:
Vertellen in de kleuterklas

Vertellen in de kleuterklas doe je zonder boek. Je kiest een verhaal en bestudeert of het verhaal geschikt is voor het moment waarop je het gaat vertellen. Daarnaast let je bij de keuze van de vertelling op zaken als:

• Sluit de vertelling voldoende aan bij de belevingswereld van de kinderen?
• Sluit de vertelling aan bij het doel dat je voor ogen hebt?
• Is de vertelling bedoeld als een moment van ontspanning?
• Wil je een moraal (een emotie, gedrag van de hoofdpersoon) uit de vertelling halen?
• Kies je voor een educatieve functie in de vertelling?

Gebruik voor je vertelling concrete gebeurtenissen als onderwerp. Een simpel voorbeeld kan zijn: ‘naar de kapper”. Ook angsten en emoties kunnen het onderwerp zijn. De kleuters kunnen zich identificeren met de hoofdpersoon. De oplossing die in het verhaal naar voren komt is mogelijk een oplossing voor de luisteraar. Als dit jouw doel is voor de keuze van het verhaal werk je aan de sociaal emotionele ontwikkeling van de kleuter. Het belang hiervan lijken we door de jaren heen helaas een beetje vergeten te zijn. Kan de vertelling van toegevoegde waarde zijn voor het spelen in de hoeken?
Let bij de keuze van het verhaal ook op de lengte van het verhaal. Is de groep waaraan je het verhaal gaat vertellen voldoende lang geconcentreerd? Hoe is hun spanningsboog?
Hoe is je eigen betrokkenheid bij het verhaal? Je herinnert je vast nog wel een leerkracht uit je eigen schooltijd die zo geweldig kon vertellen dat je echt letterlijk en figuurlijk aan zijn/haar lippen hing. Dat zijn leerzame momenten. Pas als jij in je vertelling gelooft komt het geloofwaardig over.

Ik heb in mijn loopbaan periode met NT2 kleuters mogen werken. Ondanks hun taalbarrière waren ze bij elke vertelling zo betrokken dat ik er elke keer weer enorm veel plezier aan beleefde. Maar eerlijk is eerlijk; een goede vertelling vraagt heel wat meer voorbereiding dan het pakken van een boek en een verhaal voor te lezen. Hiermee wil ik het voorlezen niet als onbelangrijk wegzetten in tegendeel, maar ik zou graag wat meer balans tussen beide activiteiten zien.

Anke

Wordt vervolgd.