Vrij spel vs. methode volgen – Een kijkje in de kleuterklas

In dit artikel duiken we een aantal kleuterklassen in en laten we een aantal kleuterleerkrachten aan het woord om hun verhaal te doen over het (al dan niet) volgen van de methode(s). Welke methode(s) ze gebruiken. Waar de leerkrachten en/of kleuters tegenaan lopen? En wat ze (gaan) doen als ze volledig de vrije hand krijgen in de klas? Ook vertellen de leerkrachten hoe hun ideale kleuterklas er wél maar ook niet uit ziet, voornamelijk als het aankomt op meer vrij spel in de kleuterklas. En delen ze leuke ideeën voor meer vrij spel in de kleutergroep. Wie weet haal je er nog wel een aantal leuke ideeën uit voor in je eigen kleutergroep!

Pyjama dag en in een treintje door de hele klas!

“Wij hebben niet meer de kisten en planken van vroeger, maar we hebben wel een heel fijn speellokaal. Daarin kunnen de kinderen op verschillende manieren vrij spelen. Ze kunnen parcourtjes maken, verkleden, er liggen tapijtjes en de meeste rare andere dingen waar de kinderen lekker mee kunnen spelen. Ik ben dan er dan ook een voorstander van om de kleuters zoveel mogelijk vrij te laten spelen en houd helemaal niet van al die verschillende methodes. Wat ik ook belangrijk en stiekem zelf erg leuk vind is om af en toe een soort themadag te organiseren. Zo had één van mijn collega’s had ooit het idee om de kinderen in de pyjama naar school te laten komen. Ik vond dat een super leuk idee, maar voegde er aan toe dat ze dan ook een kussen mee moesten nemen, dan konden we een kussengevecht doen. Die hele dag stond in het teken van elkaar uitdagen. Dat is dan zo’n dag waarop de kinderen samen komen en samen iets vieren. Ik heb daar nog foto’s van. Mijn kleuters die op de grond liggen in hun pyjama en op elkaars billen staan te wiebelen. Ik realiseerde me toen dat kinderen echt veel van elkaar kunnen hebben en dat komt omdat doordat je op dit soort georganiseerde dagen bij de kinderen een saamhorigheidsgevoel creëert. Een ander goed voorbeeld van vrij spelen bij mij de klas ontstond heel spontaan. Kinderen die in de huishoek aan het ‘werken’ waren, zette alle stoelen achter elkaar in een soort treintje door de hele klas. Op een gegeven moment deden ook de kinderen die in andere hoeken aan het ‘werk’ waren mee en uiteindelijk waren allen onderdeel van het treintje. Weer zo’n voorbeeld van hoe de kinderen samen komen door middel van vrij spel.”

Alleen de kinderen zelf moet je volgen.

“Ik moest vroeger eerst ‘Schatkist’ volgen daarna ‘Speelplezier’. Dan denken mensen; ‘Speelplezier, dat klinkt toch als veel spelen’.  Nou als er een methode was die strak gevolgd diende te worden dan was het wel Speelplezier. Nu is er weer een andere methode, dat zogenaamd de nieuwe en beste methode is, maar dat kán het niet zijn. Je moet boeken gebruiken als bronnen, maar je moet niks hoeven volgen. Alleen de kinderen zelf.”

Toch weer alles in hoekjes duwen …

“Mijn dagen in de kleuterklas zagen er vroeger heel anders uit dan nu. Door middel van het kiesbord, de verplichte methodes en hoeken die worden doorgevoerd in de kleuterklas, kan ik de kleuters niet meer begeleiden zoals ik dat altijd heel graag deed. Zoals ik zelf het liefste werk, is door ’s ochtends te beginnen in de kring met het bespreken van het dag en week ritme en vervolgens begonnen we met een ochtendspel met verhaaltjes, handgebaren, versjes, liedjes die vaak uitgevoerd werden door middel van beweging. Daarna mochten de kinderen vrij kiezen. Ik moest dus op een gegeven moment ook gaan werken met een kiesbord, waarbij ik opmerkte dat de kinderen heel erg beperkt werden. Slechts een beperkt aantal kinderen mochten nu voor een bepaalde tijd in een hoek spelen. Ikzelf hield daarvoor eigenlijk gewoon alle hoeken open, waardoor de kinderen zelf konden bepalen met hoeveel ze in een hoek wilde spelen. In sommige groepen werkte dat niet altijd en dan moest je even ingrijpen, maar over het algemeen werkte dat heel goed. Ik had verder ook geen taal-, reken- of leeshoek maar twee grote tafels waar kinderen met elkaar en individueel konden werken. Zo zat er een kind met een memoriespel naast een kind met een kralenplank. Zo zagen ze bij elkaar wat ze deden, waardoor ze getriggerd werden om dingen te kiezen die ze normaal zelf niet zouden kiezen. Maar uiteindelijk werd me toch weer gevraagd om alles in hoekjes te duwen.
Ik merk dat kleuters daardoor afgeremd worden. Zo zie je kleuters denken; ‘rekenhoek, rekenen? Daar kies ik niet voor want ik weet toch niet wat ik daar moet doen.’ Verder vind ik buitenspelen ook erg belangrijk en daar werd dan vroeger ook een groot deel van de dag aan gespendeerd. Of het nou mooi of slecht weer is, lekker naar buiten. Ik schreef ook de ouders aan het begin van het schooljaar een mail met de vraag of ze de kleuters een regenbroek en laarzen mee wilde geven als het weer daarom vroeg. Voor kleuters is het toch heerlijk om lekker in de regen te spelen en spetteren! Zoals ik het vroeger deed, is hoe mijn ideale kleuterklas eruit ziet, maar er is door de verschillende regelgeving zoveel veranderd dat dat niet meer mogelijk is.”

Meedenken in hun kunnen en interesses.

“Vrij spelen hoeft natuurlijk niet te betekenen dat kinderen niks kunnen leren uit bronnen zoals boeken. Je moet met het kind meedenken in hun kunnen en interesses en niet alleen bij de kleuters!
Zo kwam er laatst een kind uit groep 6 of 7 naar mij toe die zei; “Juf, we hebben net nieuwe poesjes gekregen!” Juist dan is het leuk om samen met elkaar op te zoeken wat we al weten over het onderwerp, hoe we er nog meer over te weten kunnen komen en dat samen uit te zoeken. De hele werkmethode waarvan uitgegaan wordt van het kind kan ook hartstikke goed werken in de midden- en bovenbouw!”

Dan zakt je broek af.

“Ik pleit ook voor kleuterklassen zonder methodes. Ik vind  dat doordat we ons doorgaans moeten houden aan deze methodes er minder ruimte is om op natuurlijke wijze en spelende wijze kinderen te laten leren. Terwijl wij daar als leerkrachten natuurlijk gewoon voor opgeleid zijn en inmiddels jarenlange ervaring mee hebben. Het feit dat het niet mag, voelt naar mijn mening als een beschadiging van het vertrouwen in ons als kleuterleerkracht. Daardoor ga je je ook een beetje rot voelen. Ik wil zo graag werken in een kleuterklas waarbij ik mijn ei kwijt kan. Waar ik de kinderen kan laten leren op een leuke en spelenderwijze manier. Ik heb dat ook wel aangegeven bij mijn directie maar die zijn daar niet van overtuigd. Zij zijn van mening dat nu de Cito-toetsen zijn afgeschaft we wel iets anders moeten. Dus moeten we met een methode gaan werken. Dan zakt je broek af.”

We hebben een klein inkijkje gehad in de kleuterklassen van een aantal leerkrachten. We lazen waar de leerkrachten tegenaan liepen en hoe ze het graag liever hadden gezien of gedaan. Wij zijn benieuwd hoe jouw kleuterklas eruit ziet, welke methode(s) je gebruikt en of je wel of niet tevreden bent met de huidige gang van zaken. Laat het ons weten in een reactie!

Maak ook een foto van jouw favoriete hoek in de klas. We plaatsen deze op onze ledensite bij de foto’s die we al ontvangen hebben. Daar vind je ook leuke lesideeën en tips en nog veel meer ….

CAB