Hoe vind je de juiste balans in je onderwijs?
Vanaf 1982 ben ik als kleuterjuf werkzaam in groep 1 en 2. Net als alle andere kleuterleerkrachten maak ik me ernstig zorgen om de huidige toestanden rondom kleuters en hun ontwikkeling. Dat men ervan overtuigd is dat het anders zou moeten staat buiten kijf.
Maar….en nu komt mijn vraag: hoe vind je de juiste balans in je onderwijs? Helemaal terug naar ‘het oude’ zal niet meer kunnen, maar hoe kun je ervoor zorgen dat er toch een kentering komt en kleuters weer wat meer kleuters mogen zijn? Hoe vind je een goede balans?
Ik bedoel: wij kleuterjuffen kunnen het met elkaar eens zijn en vinden dat je kleuters nou eenmaal niet 16 letters kunt aanleren als ze daar in hun ontwikkeling nog niet aan toe zijn. Maar als de kinderen na een aantal weken in groep 3 ‘afgerekend’ worden op het feit dat ze volgens de leesmethode nog niet genoeg letterkennis hebben en dus van een ‘goede of gemiddelde’ kleuter ineens een zorgenkind worden, hoe ga je daar dan mee om?
Ik realiseer me dat het zwart-wit is wat ik hier schets, maar in de praktijk blijkt gewoon dat het zo wel ongeveer werkt. Ook groep 3 loopt hier tegenaan hoor, dus het gaat niet alleen om ons ‘kleuterjuffen’.
De balans tussen ‘leren’ op cognitief vlak en ‘leren’ op sociaal-emotioneel vlak is er niet meer. Als er in onze methode staat dat er op dinsdag geoefend moet worden met de letter S en op dat moment gebeurt er iets waarvan je vindt dat dat aandacht verdient, dan kom je al bijna in de knoei en voor je het weet ‘loop je achter’.Ook dit is weer zwart-wit geschetst, maar alleen op deze manier kan ik duidelijk maken waar ik me ernstig zorgen om maak.
We moeten van alles in de kleuters stampen, zoals het cijfersymbool 11 dat een 4-jarige kleuter volgens Cito al zou moeten kennen, maar 90% van de kleuters weet niet eens hoe je een schaar of een potlood vasthoudt. Bovendien merk je dat ze vaak slecht ‘praten’ en weten ze niet hoe je met elkaar en je omgeving om moet gaan. De basisvoorwaarden zoals respect, waarden en normen lijken veel minder belangrijk dan cognitief presteren.
Ik denk niet dat ik je veel ‘nieuws’ heb verteld, maar ik wilde graag mijn zorgen delen en misschien van anderen leren hoe je hiermee om kunt
Ik ben en blijf een bevlogen kleuterjuf, maar zou zo graag willen weten hoe je als school ervoor kunt zorgen dat er weer wat meer balans komt. De taak om uit te zoeken hoe anderen hiermee omgaan en wat er daadwerkelijk zou moeten gebeuren om het roer om te gooien ligt deels bij mij. We zijn ‘te braaf en te volgzaam’ vrees ik. Ik lees overal bijna hetzelfde, maar ik vraag me af of er een moment komt dat ook de regering ervan overtuigd raakt dat het zo niet langer kan. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat leerkrachten trots blijven op hun beroep en niet ten onder gaan aan alle veranderingen? Hier laat ik het voor nu bij…in ieder geval bedankt voor lezing en als je goede tips hebt dan hou ik me aanbevolen.
Ik werk inmiddels bijna 25 jaar in het kleuteronderwijs en krijg van mijn directeur alle ruimte gelukkig. Hij ziet mij als specialist en dat voelt heel prettig. Methodes gebruiken we niet. De uitgevers maken ons gek met hun mooie gekleurde systemen die niet of veel te weinig aansluiten op de belevings wereld van de kleuter in de dagelijkse praktijk.We hebben natuurlijk wel bronnenboeken, maar ook die laat ik,los als ik vind dat het anders moet. Ik heb ook een aanbod van letters, maar alles gaat spelenderwijs en met veel herhaling. Kleuters die dat leuk vinden pikken het zo op, kinderen die er nog geen kaas van hebben gegeten zien het vanuit hun ooghoeken en gaan vanzelf meedoen als ze er aan toe zijn. Ik besteed aan die letters misschien totaal 1 uur in de week. Tellen doe je in de zandbank bij de gymlessen, bij lotto’s en bij het maken van de rij.Het betekent wel dat ik al jaren steeds mijn eigen programma maak afgestemd op de behoeften van de kleuters. Ik laat het ook los als er een krokodil voorbij vliegt op het schoolplein……volgende week weer een kans…. De doelen van de SLO hou ik goed in de gaten en ik gebruik het leerling volgsysteem Bosos. Dat slaat niet op tilt als een kind iets nog niet kan. De doelen daarin geven een mooie leidraad voor je aanbod. Vertrouw op je intuïtie en schop de Cito je klas uit. Dat hoeft helemaal niet meer van de overheid. Overtuig je directie van de zinloosheid daarvan. Durf op te staan in je team en overtuig je directie van het nut van een solide basis van waaruit de kleuters hun verdere schoolloopbaan kunnen vervolgen.
Beste Petra,
Tja Petra jij boft met een directeur die jou nog als de specialist beschouwt en gezien je ervaring 25 jaar in het kleuteronderwijs ben je ook een specialist in je vakgebied schat ik zo in.Heel lang heb ik gelukkig ook gefunctioneerd als expert in mijn vak op een school waar de kleuterafdeling gerespecteerd werd als een afdeling waar het anders ging en waar dit gewoon als een feit beschouwd werd en hadden de collega,s er alle vertrouwen in dat wanneer de kleuters eenmaal de overstap maakten zij hier aan toe waren. Tot ik zo,n tien jaar geleden door vervelende ervaringen met een nieuwe directeur noodgedwongen een overstap maakte naar een andere school ben ik daar ontzettend geschrokken !Vanuit mijn vertrouwde omgeving kwam ik op een kleuterafdeling terecht waar de rechten van kleuters met onkunde ondermijnd werden.Huishoeken waren ontmanteld, keuzewerk was uit den boze. Ze zaten veel te lang als verdrietige vogeltjes in de kring.Op deze school waren de IB-ers degenen die onderwijsstijl hadden ontworpen en in stand hielden .Vreselijk .Het ergste was dat je voortdurend gecontroleerd werd of je je wel aan deze werkwijze hield . In functioneringsgesprekken kreeg je hierover op je kop !Ja daar zit je dan met je 35 jaar specifieke ervaring en dan krijg je op je kop van de Ib-er die veel jonger is en over een verkeerde zienswijze beschikt !De kleuterleerkrachten kunnen het proberen om zelf op te staan over dit arbeidsconflict maar ik heb dit ook getracht met de desbetreffende directeur te bespreken maar die zag het probleem niet!
Hiermee wil ik zeggen dat je als kleuterleerkracht wanneer je op een school werkt waar het management geen respect heeft voor de kleuter zijn eigen ontwikkelingsritme je het als kleuterleerkracht ook wel kunt schudden,omdat je door de directie absoluut niet serieus genomen wordt. Deze stroming die door het land gaat moet gestopt worden. Het zal nog een hele onderneming worden.Het lijkt mij wel een mooie taak voor de inspectie. Het had nooit mogen gebeuren dat de mensen van het kleuteronderwijs hun expertise in moesten leveren en met een kluitje in het riet(methode) gestuurd werden!Hoeveel kleuters moeten hier nog de dupe van worden?
Phine
Helemaal mee eens Phine, het is te triest voor woorden. Ik heb ook de oude opleiding gedaan en ben werkzaam vanaf 1983. Het is goed dat er nu op regerings niveau aandacht voor is. Ik heb grote medelijden met al die kleuters die hier de dupe van zijn en prijs mij gelukkig en de kleuters op onze school ook, dat het bij ons anders gaat. Mijn zoon is inmiddels pedagoog ( hij noemt dat kapotte kinder kunde…) die zich ook hard maakt voor beter onderwijs en die perse niet wil werken vanuit een of andere organisatie om zo zijn eigen visie het onderwijs land in te kunnen brengen zonder aan handen en voeten gebonden te zijn. Er moet veel meer aandacht komen op de pabo’s voor het jonge kind. Het specialisme moet terug en al die buro deskundigen moeten leren observeren. Het spijt mij dan ook zeer dat ondertussen een hele generatie kleuters daar de dupe van is.
Petra
Ik denk dat het belangrijkste is dat we vragen blijven stellen bij waarom we iets doen. Waar willen we de kinderen nu eigenlijk op voorbereiden?
De toekomst is al jaren moeilijk te voorspellen, er verdwijnen steeds meer zekerheden. Als arbeidspsychologe ben ik bewust overgestapt naar het onderwijs omdat ik denk dat we een omslag moeten maken. Wat we wel weten over de toekomstige arbeidsmarkt:
– blijven leren in een must: er komen steeds meer en steeds sneller functies bij die nu nog niet bestaan.
– je moet jezelf kennen: steeds meer kaders verdwijnen, dus je staat het stevigst als je houvast bij jezelf is.
– samenwerken is belangrijk: er is zoveel kennis dat we steeds vaker elkaars expertise nodig hebben om verder te komen.
Dit vraagt om lessen in levenshouding (hoe leven/spelen/werken we samen?, wie ben ik?) en om lessen in hogere vaardigheden (leren leren, omgaan met emoties, etc.). Als we daar voldoende aandacht aan besteden, dan gaan de praktische vaardigheden en het leren van de inhoud vaak ook veel makkelijker. Iedereen merkt het in de klas als de zelfsturing van de kinderen of de samenwerking tussen de kinderen nog niet lekker loopt. Ook als je er weinig aandacht aan zou willen geven, kost het je veel tijd om alle problemen op te lossen.
We kunnen nog zo hard willen dat kleuters letters leren, maar als ze daar niet aan toe zijn schiet je er niets mee op. Je gaat een rups toch ook geen vliegles geven?? Dat snapt elke leerkracht, zelfs de inspectie snapt dat. We mogen in het onderwijs best een hogere pet op hebben van onszelf. Leerkrachten kunnen over het algemeen goed lesgeven en weten wat kinderen nodig hebben. En voor wat we niet weten lopen we naar een collega, een IB-er of een andere informatiebron.
Zolang we ons maar blijven afvragen waarom we iets doen en dat het antwoord is gericht op het welzijn en de ontwikkeling van het kind (en niet de methode of de toetsen of de cito), dan zijn we gewoon goed bezig.
In groep 3 zou de methode weer middel moeten zijn en geen doel op zich. Daar moet een verandering in gaan komen.
Ik ben het deels met je eens. Na 10 jaar kleuterleerkracht geweest te zijn heb ik dit schooljaar voor het eerst groep 3.
Zeker, ik herken de hiaten die jij terecht beschrijft. Intern hebben we nu op onze school de discussie: wie komt naar wie toe?
Want ja, de kleuters moeten al zoveel maar ook ja: er is nou eenmaal die methode die na een aantal weken toetst en de leerlingen afrekent op hun kennis.
Persoonlijk denk ik dat we in een zo veranderde maatschappij met zoveel talen en culturen, met zoveel ontwikkeling in technologie, niet zo les kunnen blijven geven aan kleuters zoals 30 jaar geleden gebeurde.
Enorm zorgelijk vind ik wel dat we er zoveel bij krijgen op ons bordje waarvan ik regelmatig denk: taak van de opvoeder! Zindelijk worden bvb, (medische uitzonderingen nagelaten), hoe ga je met elkaar om, maar ook informatieverstrekking door ouders zodat je je beter kunt voorbereiden.
Ik ben van mening dat kleuters alles leren binnen spel, ontdekken en sociale omgang. Maar dan moet er wel tijd voor zijn.
Als kleuters er niet aan toe zijn, op meerdere ontwikkelingsgebieden niet rijp zijn voor groep 3 , dan kun je beter een jaar verlengen. (Laag iq uitzondering)
Ik ben het wel helemaal eens met mijn voorgangster die schreef dat er een taak ligt om met elkaar in gesprek te gaan en beleid te maken van kinderdagverblijf, peuterspeelzaal naar groep 1/2. Samen moet het mogelijk zijn een doorlopende lijn te maken die zoveel mogelijk aansluit bij jonge kinderen, een uitdaging!!
Daar zie ik het staan:
Een doorlopende leerlijn maken die aansluit bij jonge kinderen. Ik zeg;
We hebben de oplossing! ?
Ik ben het helemaal met je eens. Ook ik ben een kleuterjuf van de oude stempel, werk nu op een VVE peuterspeelzaal. Wat jij schetst zie ik bij onze peuters: wij kunnen soms ons programma kaleidoscoop niet volgen omdat de peuters de basisvaardiheden nog niet eens beheersen. Hoe ga je om met elkaar, structuur en regels kennen ze soms niet, luisteren is moeilijk. Vaak hebben deze peuters een onstabiele thuissituatie. Wij moeten allerlei activiteiten aanbieden, planformulieren en groepsplannen maken, maar dat lukt gewoon niet met deze kinderen. Laat ze toch gewoon peuter zijn. 4Misschien moeten pedagogisch medewerkers peuterspeelzalen en leerkrachten gr 1 en 2 samen een vuist maken? De eerste jaren van kinderen zijn zo belangrijk!