Gisteravond was er een tv-uitzending over stijgende laaggeletterdheid bij Nieuwsuur. Morgen, donderdag 13 juni debatteert de Tweede Kamer over dit onderwerp.
Hieronder lees je de reactie van de kerngroep van de WSK-Kleuteronderwijs. Deze schriftelijke reactie is door de kerngroep vanmiddag naar de leden van de Commissie OCW met basisonderwijs in portefeuille verzonden.
Geef jouw mening over dit onderwerp hieronder. Laat de leden van de Tweede Kamer lezen wat jullie (kleuterleerkrachten en andere belanghebbenden) van dit onderwerp vinden.
Aan de leden van de Kamercommissie OCW met basisonderwijs in portefeuille
12 juni 2019
Geachte,
Gisteren besteedde het televisieprogramma Nieuwsuur aandacht aan het hoge en stijgende percentage laaggeletterde veertienjarigen.1 Als oplossing werd uitsluitend genoemd: het nog vroeger beginnen met letterkennis- en/of leesles dan de afgelopen tijd het geval is geweest – ‘liever al in de kleuterklas’ (32:38) en ‘al in groep 1’ (32:50).
Niet of wel leesrijp
Het vervroegen van letterkennis- en/of leesles is rond 2000 begonnen en daarna versterkt. De WSK is ervan overtuigd dat hier de kern van het probleem ligt. Immers, letterkennis bijbrengen bij kleuters en leesles bij leerlingen die hiervoor psychologisch en neurologisch niet rijp zijn:
- kost onevenredig veel tijd en energie;
- verlaagt de leesprestaties;
- verlaagt het leesplezier.2
Omgekeerd, het is aangetoond dat kinderen die beginnen met lezen wanneer ze leesrijp zijn, binnen 40 uur kunnen lezen, en dat ook goed en graag doen.
Bevorderen van leesonderwijs óp het ontwikkelingsniveau van elke leerling
We geven u sterk in overweging om de aanbevelingen die in Nieuwsuur waren, niet op te volgen. Onze belangrijkste reden is dat de huidige problemen juist voortkomen uit het te vroeg beginnen: zo vroeg mogelijk beginnen zonder op de leesrijpheid van een leerling te letten is deel van het probleem en kan daarom geen deel zijn van de oplossing.
In plaats van onderwijs bóven het ontwikkelingsniveau hopen we dat u onderwijs zult bevorderen óp het ontwikkelingsniveau van elke leerling:
- Alleen een leerling die aantoonbaar leesrijp is3, krijgt leesles;
- Een leerling die op het leesdomein in psychologisch en neurologisch opzicht een kleuter is en dus niet leesrijp, krijgt voorwaardenscheppend leesonderwijs met klank- en vormspelletjes.
De WSK heeft eerder zowel over goed voorbereidende leesonderwijs4 als – naar aanleiding van het verzoek van een Kamerlid, namelijk mevrouw K. Straus – over het voorkómen van laaggeletterdheid vanaf het kleuteronderwijs5 geschreven.
We zijn altijd bereid deze brief mondeling of schriftelijk bij u toe te lichten.
Met vriendelijke groeten,
De kerngroep van de WSK
Noten
1 www.npostart.nl/nieuwsuur/11-06-2019/VPWON_1303162, 28:30 – 36:35.
2 Zo heeft het PIRLS-onderzoek van 2016 dat in Nederland en 60 andere landen is gehouden en in december 2017 is gepubliceerd (www.iea.nl/pirls-2016-release), onder meer dit laten zien:
- Geen land besteedt zoveel tijd aan taalles, waaronder leesles, als Nederland: 363 uur per jaar; Rusland, waarvan de leesprestaties op plaats 1 staan, besteedt er 263 uur aan, 100 uur minder.
- Op ‘Leesprestaties’ staat Nederland op plaats 20; met Frankrijk behoort ons land tot de sterkste dalers.
- Op ‘Leesplezier’ staat Nederland op plaats 46 betreffende ‘houdt erg veel van lezen’ (24% van de leerlingen) en op plaats 1 betreffende ‘houdt niet van lezen’ (31% van de leerlingen).
3 Dit gebeurt al op veel scholen met de leesrijpheidstoets; zie www.npostart.nl/de-monitor/21-02-2016/KN_1676827, 13:25 – 14:20.
5 www.wsk-kleuteronderwijs.nl/kerngroep/het-voorkomen-van-analfabetisme/.
KLIK HIER voor de brief WSK aan Tweede Kamer over stijgende laaggeletterdheid in pdf
Sinds1981 ben ik leerkracht in groep 1 en 2. Zoveel stromingen meegemaakt. Elke keer is er weer onrust als men kijkt naar het niveau van de nederlandse leerling. Men bedenkt allerlei situaties en methodes om een leerling maar op te jutten en maar trekken en maar trekken. Ik ben van mening dat de ‘paniek’ rond het niveau niet opgelost wordt door sneller beginnen maar door weer terug te gaan naar de basis van de ontwikkeling van een kind. Doordat de nadruk ligt op allerlei cognitieve vaardigheden slaan we zoveel over en raken we veel gebieden in de hersenen niet aan. Die gebieden ontwikkelen dan ook niet waardoor het leren lezen, schrijven en rekenen een ondoenlijke taak wordt voor een kind. Geef het jonge kind de ruimte om te ontwikkelen en classificeer het veilig voelen, het opkomen voor je mening, zelfstandigheid, zelfredzaamheid, fijne en grove motoriek enz.enz. niet als onbelangrijk maar als heel belangrijk voor de rest de ontwikkeling. Een kind moet nieuwsgierig durven en kunnen zijn, niet omdat wij dat willen maar omdat het kind het zelf is. Dan staat het open voor nieuwe dingen. En is elk kind leergierig en gemotiveerd. Laten we dat alsjeblieft niet verknallen.
Net doordat de kleuters als “lagere schoolkinderen “worden behandeld en te schools worden benaderd creëren wij gedrags- en leerproblemen.
Ik ben het helemaal eens met bovenstaande reacties : geef kleuters het heerlijk vrij spelen en ontwikkelen terug in een uitdagende, veilige leeromgeving! Een empathische en kundige leerkracht die goed op de hoogte is van de ontwikkelingspsychologie en didactische kennis heeft rondom kleutermateriaal en aanbod!
Hadden ze de “oude KLOS” maar nooit opgeheven.
Er is op de huidige opleiding te weinig tijd ingeruimd om de nieuwe leerkrachten voldoende kennis bij te brengen voor het werken met het jonge kind!