Een basiskwaliteit garanderen van de kleuter in Nederland

De basisschool legt de basis voor je ontwikkeling van je verdere leven. In 1985 is de kleuterschool samengevoegd met de lagere school tot basisschool. Deze beslissing was volgens mij niet juist omdat er geen vertrouwen uit spreekt in de ontwikkeling van het kind en niet in de deskundigheid van de kleuterleerkrachten. Vandaag de dag zit er op vele scholen in het managementteam vaak geen specialist van het jonge kind waardoor er methodes in de school moesten komen. Ook is het vrije spelen op alle vlakken teruggedrongen op school. Kleuters zitten veel en moeten leren vanuit doelen.

Sinds de jaren ’70 is de vrijheid van kinderen ingeperkt. Kinderen ondergaan het onderwijs en daardoor beschikken ze nog nauwelijks over een interne sturing. Alle kinderen willen beschikking hebben over hun eigen autonome beslisvaardigheid. Hierdoor komen ze in een natuurlijke beweging en zullen ze ontdekkingen doen. In de kleuterklas zie je dit vooral terug als ze aan tafel gaan werken wat door de leerkracht is klaargelegd en hierdoor stellen zij het startmoment uit om te beginnen met hun werkje. Vrij spelen is zo belangrijk voor de ontwikkeling. Hier is al heel veel onderzoek naar gedaan door de wetenschap. Kijk naar de poster van de WSK, die zij onlangs op de website plaatsten. Spel bevordert de autonomie, competentie en de verbinding met de ander. Tevens zien we dit terug in het dierenrijk. Jonge dieren spelen veel voordat ze in hun volwassen leven beschikken over de vaardigheden om te kunnen samenwerken om op zoek te gaan naar voedsel.

Vrijheid is een belangrijke voorwaarde voor spel maar dan moet je wel over de juiste vaardigheden beschikken om verder te komen. De leerkracht doet ertoe en biedt deze vaardigheden aan. Een juiste balans tussen vrijheid en gebondenheid dat is waar het om gaat. Een kind is op zoek naar eigenheid. De kleuter wil zichzelf ontdekken de leerkracht begeleid dit proces met liefdevolle passie en geduld. Daardoor krijg je echte vrijheid en vind je jouw creativiteit waardoor je ontdekt wat bij jou hoort. Je wordt vrolijk van spelen. Spel is een enorme innerlijke ontwikkeling die je als kind doormaakt. Geef de kleuter de ruimte om zich te kunnen ontwikkelen.

Kijk maar eens naar de fasen van ontwikkelingspsycholoog Piaget. Een kind doorloopt de ontwikkelingsfasen. Het gaat om waarnemen en logisch redeneren. De basis van de kleuterperiode bestrijkt de pre-operationele fase (vanaf 2 jaar tot en met 7 jaar). Het gaat om wat kleuters horen, zien en voelen. De voorgekookte methodes in kleuterklassen leveren geen bijdrage aan de nieuwsgierigheid en eigenheid van de kleuter. Ewald Vervaet, lid van de Kerngroep van de WSK heeft hier prachtige boeken over geschreven. Zoals: “Naar school”, “Van schootkind tot schoolkind” (de veertien ontwikkelingsfasen). Het boek “Basisonderwijs met basis en zonder basis” daarin wordt goed uitgelegd wat er precies moet veranderen in de kleuterklas. Bovendien heeft hij proeven ontwikkelt om te kunnen constateren in welke fase de kleuter zich bevindt.

Bij Stichting Histos kun je meer informatie over deze onderwerpen vinden.

Het individualisme en prestatiecultuur hebben geen goed gedaan aan de basis- ontwikkeling van de kleuter. Het gaat om de juiste balans om kennis te vergaren en de vrijheid om heerlijk te kunnen spelen. Al spelend leert en ontdekt een kleuter. Een kleuter wil exploreren en fantaseert er nog op los. De leerkrachten moeten dit juist aanmoedigen en zich niet laten leiden door een overvol gestuurd programma.

We willen vooral geen kleuters kweken die goed worden in stil zitten en luisteren naar wat de leerkracht wil dat de kleuter moet doen, maar we willen dat ze creatieve, zelfdenkende en saamhorige mensen worden en hen daarin begeleiden. Met z’n allen willen we dat de huidige generatie klaar is voor de enorme uitdagingen die op ze afkomen.

Dit doel zullen we nooit bereiken door vast te houden aan voorkauwonderwijs in de kleuterklas.

Denk aan coronapandemie waarin we nu zitten, de klimaatverandering, de energietransitie en welke ethische dilemma’s er zijn aan de vele technische ontwikkelingen etc.

Dit kunnen we alleen met elkaar oplossen doordat het onderwijs hen begeleidt op weg naar zelfdenkende, creatieve en saamhorige mensen.

Nu vele jaren later moeten we met z’n allen een basiskwaliteit kunnen waarborgen voor het jonge kind in Nederland. Het Nederlandse kleuteronderwijs moet een wettelijke nationale status krijgen. Net als in de andere Europese landen om ons heen.

Wat moet er in de wet geregeld worden voor de kleuters van Nederland of te wel voor het jonge kind vanaf vier tot acht jaren jong? Er komt een differentiatie van het jonge kind en oude kind op de Pabo. Dat is het begin van al vast een nieuwtijdperk op de Pabo. Vervolgens een nationale status voor de kleuter in Nederland!

Het wordt tijd om met alle leden van de WSK een landelijke discussie te ontketenen over deze onderwerpen:

• Een goede visie op Nederlands kleuteronderwijs (jonge kind) op wetenschappelijke grondslag (tot welke leeftijd?)
• Maximale groepsgrootte voor de groepen 1 t/m 3
• Oppervlakte klaslokaal (groep 1 t/m 3)
• Het vrije spel verankeren
• Recht op eigen Speellokaal
• Recht op eigen klimaat neutrale speelplaats (natuurlijke speelplaats met bomen, struiken, planten, zand en water etc.)
• Proeven afnemen i.p.v. toetsen bij kleuters
• Hoe regelen we de doorgaande lijn tussen de kleutergroep en de start van groep 3/4?
• In fase 14 kan een kind pas beginnen met leren: lezen, rekenen en schrijven.

Het wordt tijd dat het ministerie van onderwijs een wet maakt waarin vaststaat waar het kleuteronderwijs aan moet voldoen. Leden van de WSK dit kunnen wij bereiken door goed samen te werken. En natuurlijk onze wensen kenbaar te maken bij de onlinebijeenkomsten van de WSK. Nu komt het erop aan om elkaar te vinden en te luisteren naar elkaars wensen. Er is een te groot maatschappelijk belang mee gemoeid en het kan alleen tot stand komen als we goed na elkaar luisteren.

Leerkrachten van het jonge kind laat je stem vooral horen op de basisschool en bij de onlinebijeenkomsten van de WSK!

Iedereen wil het beste voor alle toekomstige jonge kinderen van ons prachtig land!

Anneke (lid van de WSK)