De heer Plasterk spreekt ouders aan op hun pedagogische verantwoordelijkheden, en uit een onderzoek in opdracht van staatssecretaris OCW Sander Dekker blijkt dat kinderen beter presteren als ouders en leerkrachten op één lijn zitten. Mij lijkt dat dat feit ook op sociaal gebied van gróót belang is en dat wil ik u graag illustreren aan de hand van onderstaand verhaal. Laten wij dan op onze beurt de politiek aanspreken op hun verantwoordelijkheid ten aanzien van goed kleuteronderwijs en het effect daarvan op onze toekomstige samenleving.
Deze week zat ik aan de koffie met een groepje kleuterjuffen, die hun frustraties uitten over het feit dat ze verplicht waren bij de vierjarige binnenkomers al in hun eerste schoolweek een citotoets af te (laten) nemen om het aanvangsniveau te bepalen. De kuikens konden amper een potlood vasthouden en werden daarbij vaak ook nog eens door een, hen onbekende, juf getoetst.
Het moet echt niet gekker worden in deze wereld van wegen en gewogen worden.
Al in hun eerste schoolweek dwingen we onze jongste kleuters om hun kunstjes te vertonen.
Wij leven in een omgekeerde wereld:
Ooit kwamen kinderen naar een kleuterschool, waar ze zich op hun rijke en eigen wijze mochten ontwikkelen. Tegenwoordig mogen ze op de kleuterschool laten zien wat ze reeds bij áánvang van hun schoolloopbaan beheersen. Dit gegeven druist in tegen de principes van iedere rechtgeaarde kleuterjuf en met recht.
Deze opwaardering van cognitieve vaardigheden moet een halt toegeroepen worden, omdat het onderwijs daardoor totaal voorbijgaat aan de kwaliteiten, die nou juist de kleuter als bijzondere bagage meebrengt en waar je dus in deze periode mee aan de slag zou moeten gaan. Een kleuter staat namelijk heel dicht bij de essentie van het bestaan, hij beschikt nog over “de oerverwondering”.
Hij kan, liggend op zijn buik, een half uur lang in opperste concentratie een rups bestuderen. En kom daar maar eens om bij een veel te hoog gegrepen taalactiviteit! Kleuters ontdekken de wereld nog met hun hele wezen, ze proeven, ruiken, kijken, luisteren, voelen, overleggen en dat alles ook nog eens zonder enige schroom of schaamte. Vanuit die ongerepte totaalbeleving is het dan ook maar een kleine stap naar diepe verwondering.
Die pure, onbevangen kijk op de wereld heeft alleen de kleuter ons te bieden en daar dien je dan ook in deze periode gebruik van te maken om een respectvolle samenleving te creëren.
In plaats daarvan laten wij die sociale kiem verdorren door hen als [in stilte en afzondering gedwongen] eenlingen achter een werkblad te zetten, voortijdig af te rekenen op prestaties en een ellebogenmentaliteit bij te brengen. Hoe creëer je egotrippers met gebrek aan inlevingsvermogen? Zo dus.
Dat hiaat in de ontwikkeling krijg je echt niet meer weggewerkt met behulp van een methode sociaal-emotionele ontwikkeling, want dat kanaal heb je moedwillig afgesloten. Kansen moet je namelijk grijpen op het juiste moment, anders zijn ze verkeken.
Helaas ben ik ervan overtuigd dat we met ons opbrengstgericht onderwijs een generatie aan het verpesten zijn, omdat het steeds maar om de resultaten op de korte termijn gaat.
De kleuterjuf in Nederland lijdt hieronder, omdat er niet alleen voorbij wordt gegaan aan haar talenten, maar ook aan haar idealen. Mensen, die voor een baan in het onderwijs kiezen zijn namelijk idealisten, die willen werken aan een betere samenleving. Mij lijkt het bijzonder moeilijk, om als je zelf niet gelukkig bent in je werk, toch nog een positieve levenshouding mee te geven aan je leerlingen.
De Nederlandse kleuterjuffen werken zich een slag in de rondte, maar hebben geen voldaan gevoel, omdat ze weten dat ze niet mogen voldoen aan de werkelijke behoeften van hun leerlingen.
Op 25 april 2012 is daarom de werkgroep Kleuteronderwijs opgericht.
Lees op internet het zwartboek van Elly de Wildt “Kleuters in de knel” met schrijnende verhalen van leerkrachten en je weet hoe erg het veld gebukt gaat onder de onderwijsontwikkelingen.
Iedereen die ons gedachtegoed steunt kan zich aanmelden via Linkedin of een e-mailbericht sturen naar (kerngroep@wsk-kleuteronderwijs.nl) om zich aan te melden als lid of als steunlid [wanneer je niet (meer) werkzaam bent in het onderwijs]. Wij ontvangen je met open armen en je zult vervolgens, als je aangeeft op de mailinglist te willen, op de hoogte worden gehouden van alle verdere ontwikkelingen, zoals de landelijke bijeenkomst, die we dit voorjaar gaan organiseren.
Het slot van het koffieverhaal wil ik u niet onthouden:
’s Middags wilden een aantal van de beproefde kuikens niet meer terug naar school. Waarmee (lijkt me) onomstotelijk bewezen is dat niet alleen de juf, maar ook de kleuter, haarfijn aanvoelt dat er iets niet goed zit in het Nederlandse kleuteronderwijs.
Erica Ritzema Tilburg, 20 januari 2013