Wat schooldirecties zouden moeten beseffen over het kleuteronderwijs…
In de online WSK inspiratie-meetingen van afgelopen week werden weer vele interessante onderwerpen besproken waar de kleuterleerkracht van vandaag mee te maken krijgt. Een steeds terugkomend onderwerp tijdens de meeting was de schooldirectie, één van de wortelen van de huidige problemen in het kleuteronderwijs. Dat het een diepgegronde wortel is, blijkt uit de online gesprekken die onder onze deelnemers plaatsvond.
Kleuteronderwijs is een apart vak!
Wat op de meeste scholen nog wel eens vergeten lijkt te worden, is dat een kleuter geen schoolkind is. Deze uitspraak is voor leden van de WSK niks nieuws. Vaak wordt er op scholen wat makkelijk gedaan over het werk van de kleuterleerkracht, terwijl dat toch echt een vak apart is. Zoals bij elk ander vak, is een goede opleiding de fundering. Tijdens onze online inspiratie-meeting, was er onder de kleuterleerkrachten een duidelijke overeenstemming het kleuteronderwijs en eigenlijk voornamelijk ‘de kleuterleerkracht’ een vak apart is. ‘Dat moeten alle leerkrachten, ouders, de politiek en vooral schooldirecties zich goed beseffen.’
‘Er mag een flinke bezem door het management.’
Een aantal van de deelnemers in de meeting waren ook van mening dat bij hen op school het management anders moet. Zo vertelde een van de kleuterleerkrachten:
‘Bij ons op school wordt het ‘beleid’ bepaalt door een onderbouw coördinator, maar die komt oorspronkelijk uit de bovenbouw.’
‘De kleuterleerkrachten worden vaak ook niet goed vertegenwoordigd op een school. Een goed voorbeeld daarvan kwam aan het licht toen de Cito-toets werd afgeschaft, iets waar wij als kleuterleerkrachten het denk ik allemaal over eens zijn dat dat een goede zaak is. Vervolgens wordt er vrij snel al weer gepraat over een andere ‘methode’ die ingevoerd zou worden. In de hele uitleg werd het woord ‘toetsen’ niet gebruikt. Het klonk allemaal heel mooi en werd daarom uiteindelijk door alle leerkrachten aangenomen. Maar in de praktijk bleek dat in deze nieuwe methode alsnog een soort ‘testen’ worden afgenomen. De toetsen bleven dus bestaan maar werd het niet langer de Cito genoemd. Ze hebben het op een leuke manier gebracht en op een zodanige manier beschreven, dat het allemaal heel positief klonk. Dan merk je dat er niet echt naar je geluisterd wordt. Het gaat niet om het afschaffen van de ‘Cito’, maar toetsen in het algemeen en dat gebeurt dus niet.’
‘Er wordt te veel gefocust op leerdoelen in de kleuterklas.’
Een onderwerp wat we vaker terug horen komen van kleuterleerkrachten in de praktijk en zo ook tijdens onze inspiratie-meetings, is dat de focus in de kleuterklas te veel ligt op het behalen van doelen.
‘Alles is zo gefocust op het cognitieve. Dat is echt iets wat de grote-mensen-wereld heeft verzonnen. Ook ouders denken er vaak zo over. Je hebt bijvoorbeeld ouders die bij thuiskomst aan hun kleuters vragen wat ze geleerd hebben. De kinderen horen lerend te spelen. Dus ik vraag me dan ook af wat ouders verwachten dat antwoord op die vraag zal zijn.’
‘Precies, een kleuter is een doener, die gaat gewoon beginnen en die ziet wel waar het schip strandt. Als de toren omkukelt beginnen kleuters weer opnieuw. Ze gaan niet van te voren denken; ‘nou ik ga nu dus een toren bouwen, die moet ongeveer zo hoog worden en dan bouw ik daarnaast nog een toren en die moet dan iets lager’. Zo denken ze helemaal niet, ze gaan gewoon beginnen! Ik wil me niet meer conformeren aan dat soort cognitieve leerdoelen voor kleuters.’
‘Een school heeft een duidelijk kleuterbeleid nodig, zowel intern als extern.’
Niet alleen de schooldirecties zijn te weinig bezig met het kleuteronderwijs op hun school, ook ouders weten/beseffen vaak niet hoe het er bij hun kleuters aan toe gaat. Zo werd onder een aantal WSK-leden het volgende besproken:
‘Ik ben op dit moment aan het zoeken naar een nieuwe baan in het kleuteronderwijs, maar door mijn ervaringen op vorige scholen ben ik erg kritisch geworden. Ik wil les geven op een school die de richtlijnen van de WSK volgen en dus de kleuter niet als een schoolkind beschouwd. Inmiddels heb ik alle websites van de scholen in mijn regio uitvoerig gecheckt, nergens kan ik iets vinden over hoe de school het kleuteronderwijs ziet. Dan denk ik, hoe moeten ouders dan kiezen? Is hun keuze dan gebaseerd op mond-tot-mond reclame? Want je kan helemaal niets zinnigs vinden op die websites.’
‘Er zijn ook schoolsites die wel mooie verhalen schetsen over het kleuteronderwijs, maar in de praktijk blijkt het er dan toch net even wat anders aan toe te gaan… Toen ik naar de school website keek zag het er eigenlijk allemaal heel mooi uit. Het zag er heel kleutervriendelijk uit. Maar toen ik daar kwam werken en er achter kwam wat de kleuters allemaal moeten doen/leren, dacht ik oh nee… Ik werk nu op deze school en ben er echt niet over te spreken. Ik heb het ook medegedeeld in de vergaderingen en er meteen bij verteld dat ik er mee stop. Dit schooljaar zal ik zo goed mogelijk afmaken, maar daarna wil ik het niet meer op deze manier. Ik ben bang dat het kleuteronderwijs, zoals wij als leden van de WSK erover denken, dat je dat niet meer gaat vinden.’
Weten dat het ook anders kan
Wij als (oud/toekomstig)kleuterleerkrachten, weten dat het ook anders kan. En niet alleen kan, maar zoals in de hierboven te lezen argumenten ook hard nodig is. Zowel voor de kinderen als voor de leerkrachten. Volgens een aantal van onze leden die we spraken, is nu het zaak om de WSK en haar richtlijnen onder de aandacht te brengen bij de schooldirecties. Waarbij het hopelijke vervolg is dat het schoolbeleid in de kleuterklassen aangepast wordt op basis van deze richtlijnen. Een van de leden zegt daarover het volgende:
‘Ik denk dat het belangrijk is dat we de kennis overdragen aan directies. Ze bewust maken van het feit dat deze problemen spelen onder leerkrachten en dat er een Werk-en Steungroep Kleuteronderwijs in het leven is geroepen die deze problemen aan het licht brengt en oplossingen probeert te vinden. Want dat ontbreekt. Mensen hebben geen idee waar het over gaat. Als je als individu deze problemen ter tafel brengt dan wordt het er gelijk weer afgeschoven. Terwijl als de directie zich, door middel van meer bekendheid van de WSK, realiseert hoe groot het probleem is en hoeveel leerkrachten er hetzelfde over denken, dan wordt het wellicht serieuzer genomen.’
Ben je het (on)eens met de stellingen en argumenten hierboven? Laat het ons vooral weten door een reactie achter te laten. Wil je ook je mening delen over een onderwerp dat je bezighoudt? Bekijk dan onze agenda en meld je aan voor één van de online-inspiratiemeetings van de WSK. In deze meetings bespreken kleuterleerkrachten allerlei onderwerpen die voor hen belangrijk zijn in het kleuteronderwijs. Je kunt zelf je eigen onderwerp aandragen of gewoon lekker mee praten met de andere onderwerpen.
CAB
Wat fijn om te horen dat ik niet de enige ben die zich ongelukkig voelt met het steeds schoolser worden van de kleuterklas.
Een interim directeur berispte mij vorig jaar: “Je moet niet steeds praten over “de kleuters”, het zijn groep 1 en 2 leerlingen”. Zo’n opmerking zegt wel iets…
Ook heel herkenbaar: waar je ook komt, óveral is er een verschoolsing gaande. Ooit kwam ik op een school waar een groot deel van één wand was volgehangen met planborden. Alsof ik op het hoofdkantoor van de Shell binnenliep. Mijn huidige school werkt met weektaken. Gelukkig twijfelen velen dáár ook over de wenselijkheid daarvan, maar we rommelen er toch maar mee door nog. Veel kleuters weten niet eens of het dinsdag of donderdag is… dus wat heeft het voor zin om te zeggen: “Vrijdag moet je weektaak af zijn!” Veel stress voor de leerkracht die de nog heerlijk “in het hier en nu levende jonge kind” achter de broek aan moet zitten. Want het moet toch af hè, die weektaak. En voor de kleuter: de druk op zijn of haar nek… ik wil spelen, maar ik moét nog 4 taken doen. Wat een stress!
Kleuters moeten nu leren of het een korte of een lange zin is. Ze moeten dan de woorden tellen van een geschreven zin. Waarom? Als ze dát weten gaat het lezen dan beter in groep 3? Een oude kleuterjuf zei ooit eens tegen mij: Voorbereidend lezen? Dat is buitenspelen op het klimrek! Op mijn vorige school werd er steeds meer beknibbeld op de buitenspeeltijd van de kleuters. En het afgekeurde klimrek werd weggehaald. Toen ik vroeg om alternatieven omdat het lesmateriaal is voor de kleuters, werd daar schamper om gelachen. Dacht ik nou echt dat een klimrek net zo belangrijk was als een lesboek uit groep 3???
Fijn dat er mensen zijn die opkomen voor de kleuter. Fijn dat er discussies over zijn. Want we moeten álle meningen horen en overdenken, lijkt mij. Je kan iets over het hoofd zien of verkeerd inschatten. Misschien heb je niet álle wijsheid in pacht. Maar jammer dat de beleidsmakers dat vaak wél denken.
Interessant verhaal. Meer dan 10 jaar te laat. Als echtgenoot van een kleuter onderwijzeres de rotzooi van dichtbij meegemaakt. Een heel vakgebied kapot gemanaged. Chapeau (NOT).
Is het niet handig om terug te gaan naar de basis? Nl. de opleiding. Weten jullie het nog, de Klos, die 3 jaar duurde en heel veel ging om de ontwikkelingsfase van kinderen van 0 t/m 6 jaar. Ontwikkelingspsychologie, methodiek, didactiek, muziek, beweging, taal, spel. Observeren. En dat allemaal geïntegreerd.
Daarnaast de opleiding tot leerkracht van de lagere school: 4 jaar. Kennis over taal, rekenen, schrijven, lezen enz. Dat betekent dat als je kennis wilt krijgen van kinderen van 4 t/m 12 jaar de opleiding 7 jaar zou duren. En terecht.
Nu wordt al die kennis die je zou moeten hebben om een redelijk goed functionerende leerkracht voor alle groepen te zijn, samen gepropt in 4 jaar.
Al die methodes voor kleuters zijn niet voor niets op de markt gekomen na de komst van de basisschool. Ik heb vaak genoeg collega’s gezien en gehoord die met hun handen in het haar zaten en zich afvroegen wat ze met die kleuters aan moesten. Dus dan is een methode (wat een armoe) vaak een oplossing.
Wat een enorme misser die hele PABO. En dat er weinig heren zijn die trek hebben in een zo weinig uitdagende opleiding kan ik mij voorstellen.
Ik wil hierbij mijn petje afnemen voor de leerkrachten die zich tegen de stroom in voor de volle 100% inzetten voor een uitdagende en passende leeromgeving voor hun kleuters ondanks alle kleutermethodes.
Ik ben 9 jaar geleden vervroegd gestopt! Ik werd gek van de administratie, testen en leerdoelen. Sinds die tijd val ik regelmatig in en dat is heerlijk, kan ik die hele rompslomp achter me laten en met de kleuters bezig zijn!
Heb 2 lange invallen gedaan van 2 en 3 dagen per week en dan kom je toch weer in de administratieve valkuil terecht en dat doe ik dus niet meer! Zo nu en dan een dagje, houdt het net leuk!
Groet
Pieti Donkers.
Wauw, wat een ontzettend goed artikel. Ben het hier helemaal mee eens. Als een van de laatste “Klossers met aanvulling hoofdakte en applicatiecursus “, ben ik alweer sinds de invoering van de huidige “basisschool ” op verschillende scholen werkzaam geweest en nog steeds werkzaam.Van dichtbij heb ik in al die jaren meegemaakt hoe het kleuteronderwijs zoals we op de KLOS hebben geleerd is verdwenen.
Vanaf het moment dat de Basisschool een feit werd, gebeurde het wat onze opleidingdocenten reeds voorspelden. Ik weet nog goed dat deze Klosdocenten tegen ons zeiden: ” Hou dit kleuteronderwijs hoog, laat jullie niet inpakken door de PA leerkrachten en hoofden der scholen.” Helaas is dit wel geschiedt. Hoe vaak ik er ooit wat van wilde zeggen, werden zaken van tafel geveegd, want registreren en adminstreren maakte plaats voor goed kleuteronderwijs. Wat op de vroegere lagere school belangrijk was moesten wij ( halverwege jaren 80 ) nu ook gaan doen. Dan kregen we inneens werkgroepjes met vragen : Hoe meet je vaardigheden bij kleuters? En hoe kunnen wij de kleuters stimuleren om meer te doen, meer te moeten, wat ga je daar aan doen. Wat heb je van ons nodig? Daar zijn in de loop der jaren zoveel dingen op verzonnen. Leerlingvolgsystemen, testen, screenings, toetsen, werken met methodes…Helaas is de aandacht gevestigd op de leerdoelen, de cognitieve vaardigheden, en het “kind staat centraal” doet er niet meer toe. Gelukkig zie ik kleine verschuivingen gebeuren. Spelen wordt weer op de kaart gezet als zeer belangrijk. Maar daarin moeten weer zoveel doelen beschreven…Het houdt niet op. Altijd is er wel iets dat ergens moet worden vastgelegd in een dossier. Groepsplannen, sociaal-emotionele volgsystemen, leerlingvolgsystemen. Hierdoor is er geen tijd meer voor het werkelijke werk van een kleuterjuf/meester. Namelijk het inrichten van een rijke leeromgeving. En ik kan je vertellen dat dàt een hoop tijd vergt! Tijd waaraan we nu niet toekomen. Er zullen keuzes gemaakt gaan moeten worden. En niet beloven dat we minder administratie hebbben , maar stoppen daarmee. Er gaat te veel tijd zitten in het iedere keer weer uitwerken van de leerdoelen. Kinderen checken op vaardigheden, smal, smaller, smalst, en ga zo maar door. De hele cognitieve rataplan moet in kaart.Die leerdoelen zitten notabe in het kleuteronderwijs verpakt. Vertrouw daarop! Heb vertrouwen in de kleuterjuf/meester. Zie eens af van al die digitale tijgers en controlesystemen. Laten we aan het werk gaan. Met de kleuter in het vizier!
Ik ben nog niet uitgewerkt in het kleuteronderwijs. En wil als een van de laatste Klossers mijn stem laten horen.
Amen! Mee eens hoor. Ik werk nu zeven jaar in verschillende samenstellingen van kleutergroepen en zie veel verschil op de scholen waar ik gewerkt heb. Spel is de leidende activiteit!
als oud KLOSSER is bovenstaand verhaal zeer herkenbaar. Ben zelf begin jaren 90 afgehaakt nadat ik enkele jaren in het basisonderwijs had gewerkt, waar toen al de kleuterafdeling door PA en hoofd werden overgenomen.
De plannen die er nu zijn voor een zgn. voorschool zagen wij in de jaren 80 al als een donkere wolk in de toekomst en zeiden toen al tegen elkaar dat de toenmalige crèches/peuterspeelzalen in de toekomst de functie van kleuterschool zouden gaan vervullen. Helaas lijkt dit het geval te gaan worden. Wanneer ziet men eindelijk in dat er verschillende levensfasen zijn en een peuter GEEN kleuter is en een kleuter GEEN schoolkind.